Opinia dotycząca terminu wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych spowodowanych przekroczeniem tzw. dobowej normy czasu pracy, stwierdzam, że pracodawca jest zobowiązany wypłacać to wynagrodzenie wraz z wynagrodzeniem za miesiąc kalendarzowy, w którym miało miejsce wykonywanie przez pracownika pracy w godzinach nadliczbowych.
Wskazane powyżej stanowisko jest uzasadnione tym, iż dobowa norma czasu pracy określona w art. 129 § 1 Kodeksu pracy jako 8 godzin nie jest - w przeciwieństwie do normy tygodniowej - normą przeciętną, lecz ma charakter "sztywny". Ustalenie, czy miało miejsce przekroczenie normy dobowej następuje poprzez ustalenie liczby godzin świadczenia przez pracownika pracy w ramach doby pracowniczej rozumianej, zgodnie z art. 128 § 3 pkt 1 K.p. - jako 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. W myśl art. 151 § 1 K.p. odpowiednikiem normy 8 godzin na dobę w ramach podstawowego systemu czasu pracy jest określona w obowiązującym pracownika rozkładzie czasu pracy liczba godzin w równoważnym systemie czasu pracy stanowiąca przedłużony dobowy wymiar czasu pracy.
W związku z faktem, iż dobowa norma czasu pracy (jak również przedłużony dobowy wymiar czasu pracy) nie jest normą przeciętną w danym okresie rozliczeniowym, dla ustalenia, czy miało miejsce przekroczenie normy dobowej nie trzeba oczekiwać do zakończenia okresu rozliczeniowego. Jeżeli pracownik w danej dobie wykonywał pracę ponad 8 godzin i nie nastąpiło udzielenie mu przez pracodawcę czasu wolnego od pracy na zasadach określonych w art. 1512 § 1-2 Kodeksu pracy, wówczas pracodawca jest zobowiązany do wypłaty dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, wraz z wynagrodzeniem za miesiąc, w którym miała miejsce praca w godzinach nadliczbowych w związku z przekroczeniem dobowej normy czasu pracy.
W odniesieniu do zadaniowego systemu czasu pracy należy wskazać, że zadania przydzielone pracownikowi w ramach pracy w tym systemie muszą uwzględniać wymiar czasu pracy wynikający z norm określonych w art. 129 K.p. W wyroku z dnia 10 czerwca 2010 r. (sygn. I PK 6/10), Sąd Najwyższy stwierdził, że prawo pracy, w tym art. 140 K.p. regulujący zadaniowy czas pracy, nie przewiduje konstrukcji "mieszanego czasu pracy", w ramach którego pracownik byłby zobowiązany do świadczenia pracy bez wynagrodzenia ponad powszechnie obowiązujące wszystkich pracowników podstawowe normy czasu pracy, które nie mogą przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Oznacza to, że również w stosunku do pracowników objętych zadaniowym systemem czasu pracy, dobowa 8-godzinna norma czasu pracy nie ma charakteru elastycznego (co pozwoliłoby "bilansować" jej przekroczenie skróceniem pracy w innym dniu), lecz ma charakter "sztywny", ze skutkami dotyczącymi terminu wypłaty wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych.
Należy podkreślić, że powyżej przedstawione stanowisko jest ugruntowane w doktrynie prawa pracy (m.in. Kodeks pracy z komentarzem pod red. prof. dr hab. Urszuli Jackowiak, wyd. Fundacja Gospodarcza, Gdynia 2004). W Komentarzu do Kodeksu pracy pod red. prof. dr hab. Ludwika Florka, stwierdzono, że "wypłata wynagrodzenia wraz z odpowiednim dodatkiem za pracę nadliczbową przekraczającą normę dobową następuje równocześnie z pozostałym wynagrodzeniem za dany miesiąc" (wyd. Dom Wydawniczy ABC, Warszawa 2005).

Zarząd Regionu Wielkopolska
specjalista ds. prawnych
Dariusz Wegnerski